Có nhiều thói quen sẽ gây tổn thương bộ não của bạn, nhưng 4 điều sau mới là yếu tố gây ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến sự khỏe mạnh của não, đặc biệt chức năng nhận thức của não sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Bốn thói quen đó bao gồm: Ngồi quá nhiều, ít giao tiếp xã hội, ngủ không đủ giấc và căng thẳng mãn tính.
Có nhiều thói quen sẽ gây tổn thương bộ não của bạn, nhưng 4 điều sau mới là yếu tố gây ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến sự khỏe mạnh của não, đặc biệt chức năng nhận thức của não sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Bốn thói quen đó bao gồm: Ngồi quá nhiều, ít giao tiếp xã hội, ngủ không đủ giấc và căng thẳng mãn tính. Rudolph Tanzi, giám đốc Đơn vị Nghiên cứu Di truyền và Lão hóa, đồng thời cũng là đồng giám đốc của Trung tâm Sức khỏe Não bộ McCance tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts trực thuộc Harvard cho biết: “Tin tốt là chúng cũng là những thói quen dễ thay đổi nhất."
Thói quen 1: Ngồi quá nhiều
Trung bình, một người trưởng thành sẽ ngồi 6 tiếng rưỡi mỗi ngày, và toàn bộ thời gian này đều sẽ gây ra những tác động đến não bộ. Một nghiên cứu năm 2018 trên PLOS One (tạp chí khoa học) cho thấy ngồi quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến chức năng ghi nhớ của não. Các nhà nghiên cứu thông qua việc chụp cộng hưởng từ (MRI) đối với những người từ 45 đến 75 tuổi để quan sát vùng thùy Thái Dương trung gian (tên tiếng anh: medial temporal lobe - MTL, bộ phận nằm ở trung tâm bộ não ở Thùy Thái Dương, nơi có thể tìm được vùng hải mã và vùng hạch hạnh nhân), khu vực não bộ có vai trò quan trọng trong việc hình thành và lưu trữ trí nhớ. Sau đó, họ thực hiện cuộc so sánh bản chụp với số giờ trung bình mà mọi người ngồi. Những ai có thời gian ngồi lâu hơn sẽ có vùng MTL mỏng hơn. Theo các nhà nghiên cứu, MTL mỏng có thể ảnh hưởng đến suy giảm nhận thức và dẫn đến việc mắc phải bệnh sa sút trí tuệ (dementia).
Hướng giải quyết: Tanzi đề nghị vận động và di chuyển sau mỗi 15 - 30 phút ngồi. "Hãy đặt một thiết bị hẹn giờ như một lời nhắc nhở." Hãy để tay chân bạn được vận động như đi vòng quanh nhà, thực hiện các bài tập chống đẩy, squat hay lunge, hoặc thực hiện đi bộ nhanh vòng quanh xóm.
Thói quen 2: Thiếu giao tiếp xã hội
Cô đơn có thể dẫn đến trầm cảm và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn, đẩy nhanh quá trình suy giảm nhận thức. Một nghiên cứu vào tháng 7/2021 đăng trên tờ tạp chí tên The Journals of Gerontology: Series B đã phát hiện ra rằng những người ít tham gia hoạt động xã hội sẽ mất đi nhiều chất xám của não (lớp bên ngoài xử lý thông tin) hơn.
Hướng giải quyết: Đây có thể là một điều khá khó khăn với vài người, nhưng Tanzi cho hay rằng bạn không nhất thiết phải tương tác với nhiều người chỉ để đạt được lợi ích từ đó. Ông nói "Bạn chỉ cần tìm 2 hay 3 người mà bạn có thể chia sẻ tất cả mọi điều với họ", để họ trở thành "xã hội" của bạn. Nhắn tin, gọi điện hoặc đặt cuộc hẹn gặp gỡ hàng tuần. Tanzi cũng cho rằng nếu bạn cần một liều thuốc tinh thần, hãy chọn những người mà bạn quan tâm và họ cũng quan tâm tới bạn.
Thói quen 3: Ngủ không đủ giấc
Theo CDC (Trung tâm phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ), 1/3 người trưởng thành không ngủ đủ từ 7- 8 tiếng mỗi ngày. Một nghiên cứu vào tháng 12/2018 trên tạp chí Sleep đã chỉ ra rằng các khả năng nhận thức - như khả năng ghi nhớ, khả năng lý luận và xử lý vấn đề - sẽ giảm khi ta ngủ ít hơn 7 tiếng một đêm.
Hướng giải quyết: Đừng quá tập trung vào việc phải ngủ nhiều hơn. Cách tiếp cận tốt nhất là hãy để bản thân có nhiều thời gian để ngủ. "Hãy đi ngủ sớm hơn 1 tiếng so với thường ngày" Tanzi nói. "Điều này sẽ giúp bạn giảm bớt đi những đêm thức khuya, giúp cho não bộ và cơ thể thêm thời gian để ngủ đủ giấc." Nếu bạn chợt tỉnh giấc, hãy để tinh thần của mình được thư giãn, bạn có thể thử đọc sách, nhưng hãy tránh xem TV hoặc laptop, điều sẽ gây kích thích não bộ, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bạn. Theo lời Tanzi thì "Kể cả khi bạn phải tỉnh giấc một lúc, bạn đã có thêm 1 giờ để bù lại".
Thói quen 4: Căng thẳng mãn tính
Căng thẳng mãn tính có thể giết chết các tế bào não và làm teo vùng vỏ não trước trán (Prefrontal Cortex), khu vực chịu trách nhiệm cho việc ghi nhớ và học tập. Một tác nhân lớn gây stress ở những người lớn tuổi là họ luôn giữ khư khư ý kiến của chính mình và không chấp nhận bất kỳ quan điểm nào khác. "Tư duy kỳ vọng cao này sẽ sinh ra các phản ứng tiêu cực làm tăng sự căng thẳng mỗi khi gặp sự việc không đi theo ý mình" - Tanzi nói.
Hướng giải quyết: Hãy đối phó một cách linh hoạt với những phản ứng của bản thân. Những khi cảm thấy khó chịu, hãy hít một hơi thực sâu và tự nhủ rằng bản thân không phải lúc nào cũng đúng và chấp nhận những cách tiếp cận có thể sẽ mang lại kết quả tốt hơn. Đồng thời, bạn có thể trấn an bản thân bằng câu thần chú "Tôi ổn, ngay lúc này" ("I'm all right, right now"). Tanzi cũng cho rằng "Chế ngự cái tôi có thể ngăn chặn và loại bỏ được căng thẳng trước khi nó vượt quá tầm kiểm soát".