Biểu đồ xương cá hay biều đồ Ishikawa là biểu đồ nguyên nhân – kết quả giúp người quản lý theo dõi các lý do của sự không hoàn hảo, biến thể, khiếm khuyết hoặc thất bại.

Định nghĩa: Biểu đồ xương cá là gì?

Biểu đồ trông giống như một bộ xương cá với vấn đề ở đầu và nguyên nhân của vấn đề được gắn vào cột sống. Khi tất cả các nguyên nhân gây ra vấn đề đã được xác định, các nhà quản lý có thể bắt đầu tìm kiếm các giải pháp để đảm bảo các vấn đề không tái diễn.

Cũng có thể được sử dụng để phát triển sản phẩm. Giải quyết vấn đề sản phẩm sẽ đảm bảo sự phát triển mới của bạn sẽ được phổ biến – miễn là mọi người quan tâm đến vấn đề mà bạn đang cố gắng giải quyết để bạn có thể phát triển sự đổi mới mà không mắc phải những vấn đề này.

Cuối cùng, biểu đồ xương cá cũng là một cách tuyệt vời để tìm kiếm và ngăn chặn các vấn đề về chất lượng trước khi chúng phát sinh. Sử dụng nó để khắc phục sự cố trước khi có sự cố và bạn có thể khắc phục tất cả hoặc hầu hết các rắc rối khi giới thiệu một cái gì đó mới.

Biểu đồ xương cá: một khái niệm cũ hàng thập kỷ nhưng vẫn còn phù hợp

Karou Ishikawa đã làm sống lại ý tưởng về biểu đồ xương cá để giải quyết các vấn đề tại xưởng đóng tàu của Kawasaki vào những năm 1960 và ý tưởng này đã sớm được đưa ra. Ngay cả khi trở lại những năm 60, biểu đồ xương cá cũng không có gì mới. Trong những năm 1920, nó được coi là một công cụ kiểm soát chất lượng quan trọng.

Chiếc xe Mazda Miata mang tính biểu tượng được thiết kế để khắc phục các vấn đề được xác định trong biểu đồ xương cá. Ngay cả các chi tiết như thiết kế cửa xe thể thao để người lái có thể đặt tay lên nó trong khi lái xe đã được tính đến.

Thay đổi = không hoàn hảo

Biểu đồ xương cá giúp bạn xác định sự thay đổi để tạo nên sự cân bằng. Chúng cho phép bạn thực hiện các kế hoạch của mình, biết cách đối phó với chúng theo cách sao cho chất lượng sản phẩm cuối cùng của bạn vẫn đạt tiêu chuẩn và không có sự thay đổi đáng kể.

Phân loại nguồn biến đổi

Nguyên nhân của sự thay đổi có thể rất nhiều nhưng chúng sẽ luôn rơi vào các loại sau:

Tìm cách để đảm bảo rằng những người tham gia vào một quy trình biết phải làm gì và khi nào nên làm điều đó.
Phương pháp luận: Ở đây, bạn sẽ xem xét sự cần thiết của các chính sách, quy tắc, quy định hoặc thủ tục để đảm bảo chất lượng phù hợp.
Thiết bị: Đây có thể là bất cứ thứ gì, từ dây chuyền lắp ráp robot đến các công cụ hoặc thậm chí cả máy tính.
Nguyên liệu: Các vật liệu cần thiết để sản xuất một sản phẩm chất lượng không thể bỏ qua.
Các phép đo: Quy trình đo lường và giám sát để đánh giá chất lượng như thế nào?
Môi trường: Điều này bao gồm mọi thứ nằm ngoài sự kiểm soát của công ty có thể ảnh hưởng đến kết quả.

Khi vẽ sơ đồ xương cá, bạn có thể sử dụng sáu loại này để đưa vào xương sống của bản vẽ xương cá. Các yếu tố phụ có thể được biểu thị bằng xương cá nhỏ tương tự được gắn vào đường biểu thị danh mục đang được xem xét.

Lĩnh vực sản xuất: Sử dụng 8M để lập biểu đồ xương cá xác định nguyên nhân của sự thay đổi trong sản xuất

Chọn danh mục có khả năng ảnh hưởng đến chất lượng, có thể được thực hiện theo nhiều cách hơn là một cách. Toyota phát triển 5M như một danh sách các danh mục và sau đó các nhà lãnh đạo đã nghĩ thêm 3M vào và tổng là 8. Đó là:

Material (Nguyên liệu)
Machine (Máy móc)
Method (Phương pháp)
Human power (Nguồn nhân lực)
Measurement (Đo lường)
Milieu (Hoàn cảnh)
Management and money (Quản lý và tiền)
Maintenance (Bảo trì)

So sánh danh sách này với danh sách truyền thống, bạn sẽ thấy rằng danh sách các mục này (hầu hết) bắt đầu bằng M bao trùm cả danh sách.

Lĩnh vực marketing: Sử dụng 8P để lập biểu đồ xương cá xác định nguyên nhân của sự thay đổi trong tiếp thị

8M là hữu ích, nhưng không phù hợp cho mọi ngành công nghiệp. Ví dụ, trong tiếp thị, bạn sẽ cần một bộ danh mục khác. Dựa vào sự hòa trộn trong tiếp thị.

Product (Sản phẩm)
Price (Giá bán)
Promotion (Khuyến mãi)
Place (Địa điểm)
People (Con người)
Process (Quy trình)
Packaging (Bao bì)
Physical evidence (Dấu hiệu vật lý)

Lĩnh vực dịch vụ: Sử dụng 5S để lập biểu đồ xương cá để khắc phục sự cố ngành dịch vụ

Điều gì xảy ra nếu công ty của bạn không sản xuất một sản phẩm vật lý? Trong trường hợp này, sử dụng phương pháp 5S

Suppliers (nhà cung cấp)
Surroundings (môi trường xung quanh)
Systems (hệ thống)
Scope of skills (trình độ)
Standard documentation (tài liệu tiêu chuẩn)

Xác định vấn đề: làm thế nào để đi đến cuối cùng

Chỉ cần biết những vấn đề phát sinh hoặc có thể phát sinh là không đủ. Bạn cần nguyên nhân, nhưng một lý do có thể không đủ. Phương pháp 5 WHY có thể giúp bạn đào sâu bề mặt. Dưới đây là một ví dụ:

Vấn đề được đặt ra: Xe của tôi không khởi động được

Áp dụng 5 WHY (5 Câu hỏi Tại sao?) trong biểu đồ xương cá

Tại sao nó không khởi động? Bình Ác quy hết điện
Tại sao bình Ác quy hết điện? Bộ giao điện không hoạt động
Tại sao bộ giao điện không hoạt động? Vành đai bộ giao điện bị gãy
Tại sao? Nó nên được thay thế
Tại sao nó không được thay thế? Chiếc xe không được bảo dưỡng định kỳ

Lý do thứ 5 có phải là nguyên nhân gốc rễ? Có thể không. Trong thực tế, bạn có thể hỏi thêm nhiều câu hỏi “why”, hoặc bạn có thể thấy rằng bạn đã tìm được nguyên nhân gốc rễ trước khi bạn tìm được “why” thứ năm. Lý tưởng, xác định nguyên nhân gốc rễ nên được brainstorm (phương pháp “não công”) bởi một nhóm bao gồm những người tiếp xúc gần vấn đề nhất.

Lời kết UCI

Thành thạo sử dụng các yếu tố và công cụ bổ trợ cho việc giải quyết vấn đề sẽ mang đến lợi thế lớn đối với các Chuyên viên QAQC. Công cụ hỗ trợ cho việc tìm kiếm lỗi khuyết tật, sự không phù hợp hiệu quả. Từ đó, giúp các chuyên gia đưa ra quyết định và cách khắc phục nhanh chóng hơn. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu suất vận hành. Đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp ngày càng cải tiến chất lượng, hướng đến phát triển bền vững.